بررسی تأثیر آموزش مراقبت از خود بر کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی

مقدمه و هدف: همودیالیز به عنوان یکی از متداول ترین روش های کنترل نارسایی مزمن کلیوی تغییرات بسیاری را در شیوه و کیفیت زندگی بیماران پدید می آورد یکی از عوامل مؤثر در ارتقاء کیفیت زندگی آموزش به بیمار است. آموزش از طریق بالاتر بردن دانش مراقبت از خود بیمار و خانواده بیمار می تواند سبب بهبود کیفیت زندگی بیماران گردد. مطالعه حاضر به منظور تعیین تأثیر آموزش بر کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی طی سال های 1386 – 1385 در شهرستان مراغه انجام شده است.   مواد و روش ها: این پژوهش به صورت نیمه تجربی (قبل و بعد از آموزش) بر روی 32 بیمار مبتلا به بیماری مرحله انتهایی کلیه ( esrd ) انجام شد که به روش تصادفی ساده انتخاب شده بودند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای متشکل از اطلاعات دموگرافیکی و سطح آگاهی در مورد نحوه مراقبت از خود و ابزار سنجش کیفیت زندگی فرم کوتاه 36 ماده ای سنجش سلامتی (36 sf ) بود. ابزار سنجش آگاهی خود ساخته بود که روایی آن از روش اعتبار محتوا و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ (68%=  ) تعیین گردید. ابزار سنجش کیفیت زندگی فرم کوتاه 36 ماده ای سنجش سلامتی بود که پایایی و روایی آن قبلاً تأیید شده است در مرحله اول (قبل از مداخله) پرسشنامه به صورت مصاحبه حضوری تکمیل گردید و بعد از تعیین نیازهای آموزشی و تدوین یک برنامه آموزشی خود مراقبتی بر اساس مدل خود مراقبتی اورم با مشورت متخصصان کلیه و تغذیه آموزش به صورت چهره به چهره در 3 تا 4 جلسه نیم تا یک ساعته درطی چهار هفته در سه شیفت صبح، عصر و شب برای بیماران انجام گرفت. بعد از گذشت سه ماه از آخرین روز آموزش، پرسشنامه مجدداً توسط پژوهشگر وهمکاران به صورت مصاحبه حضوری تکمیل وتوسط نرم افزار spss با استفاده از آمار توصیفی و آزمون t زوجی، ضریب همبستگی پیرسون و آنالیز واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.   نتایج: نتایج با توجه به سطح معناداری زیر 05/0 (05/0( p < بیانگر ارتباط معناداری بین میانگین امتیاز کسب شده از کیفیت زندگی قبل و بعد از آموزش (001/ < p ) و سطح آگاهی در ارتباط با مراقبت از خود قبل با بعد از آموزش (001/0 p <) بود به طوری که میانگین امتیاز کیفیت زندگی از 61/31 قبل به 71/36 بعد و میانگین سطح آگاهی از 53/6 قبل به 59/11 بعد از آموزش افزایش یافته بود. آموزش خود مراقبتی سبب بهبود معنا دار در سطوح سلامت عمومی (04/0= p )، عملکرد جسمانی (001/0 p <)، سطح انر‍ژی (01/0= p )، سلامت روانی (002/0= p ) و درک کلی از سلامت (001 /0 ( p <گردید.   نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش ارائه آموزش های مناسب در بخش های همودیالیز می تواند از طریق بالاتر بردن سطح آگاهی سبب بهبود سطح انرژی، سلامت عمومی، عملکرد جسمی، سلامت روانی و در نهایت درک کلی از سلامتی و در نتیجه افزایش کیفیت کلی زندگی در بیماران همودیالیزی گردد.